Mẹ yêu ơi, có bao giờ mẹ cảm thấy bất lực khi bé yêu đột nhiên lăn ra sàn nhà, gào khóc không ngừng vì một lý do dường như "trời ơi đất hỡi"? Một món đồ chơi không lấy được, một món ăn không vừa ý, hay đơn giản là mẹ không cho làm điều con muốn? Đó có thể là lúc mẹ đang đối mặt với "cơn bão" tantrum - một phần không thể thiếu trong hành trình lớn khôn của bé, đặc biệt là giai đoạn "khủng hoảng tuổi lên 2" đầy thử thách.
Cici hiểu rằng, những khoảnh khắc này có thể khiến mẹ mệt mỏi, bối rối và thậm chí là "nổi đóa" theo con. Mẹ tự hỏi: "Mình đã làm gì sai?", "Tại sao con lại như vậy?". Đừng lo mẹ nhé, Cici ở đây để cùng mẹ tìm hiểu, chấp nhận và quan trọng nhất là tìm ra những bí quyết để đồng hành cùng bé vượt qua giai đoạn "nổi loạn" cảm xúc này một cách tích cực nhất.
Tantrum là gì và tại sao bé lại trải qua?
Tantrum (hay còn gọi là cơn ăn vạ, cơn giận dữ) là cách trẻ nhỏ thể hiện những cảm xúc mạnh mẽ như tức giận, thất vọng, buồn bã hay bực bội khi bé chưa có đủ ngôn ngữ và khả năng để diễn đạt bằng lời. Nó thường xảy ra ở trẻ từ 1 đến 4 tuổi, đỉnh điểm là khoảng 18 tháng đến 3 tuổi (còn gọi là giai đoạn "khủng hoảng tuổi lên 2").
Tại sao bé lại có những "cơn bão" này? Có rất nhiều lý do, và hầu hết đều liên quan đến sự phát triển tự nhiên của bé:
Đầu tiên là sự phát triển não bộ. Vùng não chịu trách nhiệm kiểm soát cảm xúc và hành vi của trẻ ở giai đoạn này còn rất non nớt. Bé cảm nhận cảm xúc rất mãnh liệt nhưng lại chưa biết cách điều chỉnh chúng.
Thứ hai là khả năng giao tiếp còn hạn chế. Bé có rất nhiều điều muốn nói, muốn làm, nhưng lại chưa đủ từ vựng hoặc kỹ năng để diễn đạt mong muốn hay sự khó chịu của mình. Khi không được hiểu hoặc không làm được điều mình muốn, cảm giác bất lực sẽ bùng phát thành cơn giận dữ.
Thứ ba là nhu cầu độc lập ngày càng cao. Bé bắt đầu muốn tự làm mọi thứ, tự khám phá thế giới. Khi mẹ ngăn cản (vì an toàn chẳng hạn), bé sẽ cảm thấy bị kiểm soát và phản ứng lại.
Cuối cùng, đôi khi tantrum chỉ đơn giản là do bé mệt, đói, khát, buồn ngủ hoặc cảm thấy khó chịu trong người. Khi cơ thể không thoải mái, bé cũng dễ dàng mất bình tĩnh hơn.
[IMAGE: Hình ảnh một em bé đang gào khóc, lăn lộn dưới sàn hoặc ngồi khoanh tay, cau mày giận dỗi.]
Mô tả ảnh: Những cung bậc cảm xúc của bé khi cơn tantrum ghé thăm.
Mẹ cảm thấy thế nào khi "cơn bão" ập đến?
Nhìn con gào khóc, ăn vạ giữa chốn đông người hay ngay tại nhà, mẹ không chỉ lo lắng cho con mà còn có thể cảm thấy rất nhiều cảm xúc đan xen: xấu hổ (nếu ở nơi công cộng), tức giận, mệt mỏi, thất vọng, thậm chí là nghi ngờ bản thân. Mẹ tự hỏi liệu mình có phải là một người mẹ tệ hay không.
Cici muốn mẹ biết rằng, mẹ không hề đơn độc. Những nỗi "khó nói" này là điều rất phổ biến ở các mẹ bỉm sữa. Việc đối mặt với tantrum đòi hỏi sự kiên nhẫn và thấu hiểu cực lớn, và đôi khi mẹ cảm thấy cạn kiệt năng lượng là điều hoàn toàn bình thường.
Việc đầu tiên và quan trọng nhất, đó là chấp nhận rằng tantrum là một phần bình thường trong quá trình phát triển của trẻ. Nó không phải là dấu hiệu bé hư hay mẹ sai cách nuôi dạy. Bé đang học cách hiểu và đối phó với cảm xúc của chính mình.
Bí quyết đồng hành cùng bé vượt qua cơn tantrum (không bạo lực, không la mắng)
Thay vì dùng bạo lực (đánh mắng) hay la hét, những cách này chỉ khiến bé sợ hãi hoặc học theo hành vi tiêu cực. Cici gợi ý những cách tiếp cận tích cực hơn, giúp mẹ và bé cùng nhau vượt qua "cơn bão" này:
1. Giữ bình tĩnh cho chính mẹ
Đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất. Khi mẹ bình tĩnh, mẹ mới có thể đủ sáng suốt để hỗ trợ con. Cici hiểu điều này nói thì dễ, làm thì khó, nhưng hãy thử áp dụng một số cách sau:
• Hít thở sâu: Ngay khi thấy "dấu hiệu" tantrum, hãy dành vài giây hít thật sâu và thở ra thật chậm. Điều này giúp mẹ lấy lại sự điềm tĩnh.
• Bước lùi một bước (nếu an toàn): Nếu bé đang ở nơi an toàn, mẹ có thể lùi lại một chút để lấy khoảng trống cho cả hai. Quan sát bé từ xa cho đến khi bé có dấu hiệu hạ nhiệt.
• Tự nhủ những câu "thần chú": Như Cici đã gợi ý trong bài viết về kiểm soát cảm xúc (#55), hãy tự nhủ "Con đang khó khăn, không phải đang cố tình làm khó mình", "Cơn bão này sẽ qua đi", "Mình làm được".
• Nhớ lại lý do bé như vậy: Bé đang chưa đủ khả năng kiểm soát cảm xúc, bé đang gặp khó khăn. Sự thấu hiểu này giúp mẹ nhìn nhận vấn đề một cách nhẹ nhàng hơn.
[IMAGE: Hình ảnh một người mẹ đang ngồi thiền, hít thở sâu hoặc nở nụ cười bình tĩnh khi nhìn con chơi.]
Mô tả ảnh: Mẹ giữ tâm trí bình an để là chỗ dựa vững chắc cho con.
2. Đảm bảo an toàn cho bé và những người xung quanh
Khi bé đang trong cơn tantrum, bé có thể ném đồ vật, đánh, cào cấu. Việc đầu tiên mẹ cần làm là di chuyển bé đến nơi an toàn (không có vật sắc nhọn, dễ vỡ) hoặc đưa những đồ vật nguy hiểm ra xa. Nếu bé có xu hướng tự làm đau mình, mẹ có thể nhẹ nhàng ôm giữ bé (khi bé cho phép và sẵn sàng) nhưng không được dùng vũ lực để khống chế.
3. Thấu hiểu và gọi tên cảm xúc của bé
Khi bé đã ở nơi an toàn, mẹ hãy ngồi xuống ngang tầm với con. Mẹ không cần phải cố gắng "dập tắt" cơn tantrum ngay lập tức, điều đó là không thể. Thay vào đó, hãy thể hiện sự thấu hiểu.
• Gọi tên cảm xúc: "Mẹ biết con đang rất giận/buồn/thất vọng đúng không?", "Con tức lắm vì không lấy được cái đó phải không?". Việc mẹ gọi tên cảm xúc giúp bé cảm thấy được lắng nghe và bắt đầu học cách nhận biết cảm xúc của chính mình.
• Thể hiện sự đồng cảm: "Mẹ hiểu cảm giác của con mà", "Thật khó chịu khi điều mình muốn lại không được". Đôi khi, chỉ sự đồng cảm của mẹ cũng đủ giúp bé dịu lại.
• Không phán xét hay xem nhẹ: Tuyệt đối không nói những câu như "Có gì đâu mà khóc ghê thế!", "Nín đi, có phải đau đâu", "Con làm mẹ xấu hổ quá". Điều này khiến bé cảm thấy bị bác bỏ cảm xúc và có thể càng phản kháng mạnh hơn.
4. Đặt ranh giới rõ ràng nhưng nhẹ nhàng
Thấu hiểu không có nghĩa là nhân nhượng với hành vi sai trái (như đánh mẹ, cắn, ném đồ vật). Mẹ cần đặt ranh giới rõ ràng.
• Nói ngắn gọn, kiên quyết: "Mẹ biết con giận, nhưng mẹ không cho con đánh mẹ", "Đồ chơi để chơi, không phải để ném", "Nếu con ném đồ vật, mẹ sẽ cất đi".
• Hành động nhất quán: Nếu mẹ đã nói sẽ cất đồ chơi đi nếu bé ném, mẹ hãy làm thật. Sự nhất quán giúp bé hiểu ranh giới ở đâu.
• Tập trung vào hành vi, không phải bản thân bé: Không nói "Con hư quá!", thay vào đó hãy nói "Hành động ném đồ vật là không đúng".
5. Gợi ý giải pháp (khi bé đã dịu hơn)
Trong đỉnh điểm của cơn tantrum, bé không thể tiếp nhận lời nói của mẹ. Chỉ khi bé bắt đầu có dấu hiệu dịu lại, mẹ mới nên gợi ý cách giải quyết vấn đề hoặc cách thể hiện cảm xúc khác.
• Đưa ra lựa chọn: Nếu vấn đề là bé muốn thứ gì đó không được phép, mẹ có thể đưa ra 2-3 lựa chọn thay thế phù hợp. "Con không lấy được kẹo đó, nhưng con có thể chọn quả chuối hoặc sữa chua này, con chọn cái nào?".
• Dạy bé kỹ năng đối phó: Khi bé bình tĩnh lại, mẹ có thể dạy bé những cách khác để thể hiện sự tức giận như vỗ tay, dậm chân (ở nơi an toàn), vẽ nguệch ngoạc, hay đơn giản là nói "Con giận!".
• Hướng dẫn cách sửa chữa (nếu bé gây hậu quả): Nếu bé ném đồ làm bẩn, mẹ hướng dẫn con lấy khăn lau cùng mẹ. Điều này dạy bé về trách nhiệm.
[IMAGE: Hình ảnh mẹ và bé đang cùng nhau dọn dẹp đồ chơi hoặc mẹ đang nhẹ nhàng nói chuyện, hướng dẫn bé một điều gì đó.]
Mô tả ảnh: Mẹ kiên nhẫn hướng dẫn con cách thể hiện cảm xúc tích cực.
6. Tạo "góc bình yên" cho bé
Thiết lập một không gian an toàn, thoải mái trong nhà nơi bé có thể đến khi cảm thấy quá tải về cảm xúc. Đó có thể là một chiếc ghế nhỏ, một góc đọc sách, hay một tấm thảm mềm. Bé có thể ngồi ở đó, ôm gấu bông, đọc sách hoặc đơn giản là ngồi yên cho đến khi cảm thấy tốt hơn. Đây không phải là "góc phạt" mà là nơi để bé tự làm dịu bản thân.
7. Phòng ngừa tantrum khi có thể
Phòng bệnh hơn chữa bệnh! Dù không thể loại bỏ hoàn toàn tantrum, mẹ có thể giảm tần suất và cường độ của chúng bằng cách:
• Thiết lập nề nếp sinh hoạt: Giờ ăn, giờ ngủ đều đặn giúp bé cảm thấy an toàn và ít cáu kỉnh hơn do mệt mỏi hay đói.
• Dự đoán và chuẩn bị: Nếu biết sắp phải chuyển từ hoạt động này sang hoạt động khác (ví dụ: từ chơi sang đi tắm), hãy báo trước cho bé vài phút để bé có thời gian chuẩn bị tinh thần.
• Tránh các tình huống "nguy hiểm": Nếu biết bé dễ tantrum khi đói ở siêu thị, hãy cho bé ăn nhẹ trước khi đi. Nếu biết bé luôn muốn chơi điện thoại của mẹ, hãy cất nó đi trước khi bé nhìn thấy.
• Dành thời gian chất lượng: Chơi đùa, đọc sách, trò chuyện cùng bé mỗi ngày giúp bé cảm thấy đủ đầy tình yêu thương và sự quan tâm, giảm bớt nhu cầu tìm kiếm sự chú ý tiêu cực.
• Dạy bé về cảm xúc: Sử dụng sách, tranh ảnh, hoặc đơn giản là trò chuyện hàng ngày để dạy bé nhận biết các cảm xúc cơ bản (vui, buồn, giận, sợ) và biết cách gọi tên chúng.
[IMAGE: Hình ảnh mẹ và bé đang đọc sách về cảm xúc, hoặc mẹ và bé đang chơi đùa vui vẻ.]
Mô tả ảnh: Cùng con khám phá thế giới cảm xúc qua những hoạt động thường ngày.
8. Quan trọng nhất: Sau cơn bão là yêu thương
Khi cơn tantrum kết thúc, điều quan trọng nhất là mẹ và bé kết nối lại. Không nhắc lại chuyện cũ, không "giảng bài" hay trách móc. Chỉ đơn giản là ôm con, vỗ về, nói "Mẹ yêu con", "Mẹ biết lúc nãy con rất khó khăn, bây giờ con đã ổn hơn rồi". Điều này dạy bé rằng dù bé có trải qua cảm xúc tiêu cực mạnh mẽ đến đâu, tình yêu của mẹ vẫn ở đó, không thay đổi.
Giúp bé dọn dẹp "hậu quả" (nếu có) một cách nhẹ nhàng, không tạo áp lực. Sau đó, cùng bé chuyển sang hoạt động khác vui vẻ. Điều này giúp bé học cách "buông bỏ" và tiếp tục.
Khi nào mẹ cần tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia?
Hầu hết các cơn tantrum là bình thường, nhưng mẹ cũng cần lưu ý một số dấu hiệu có thể cần tham khảo ý kiến chuyên gia (bác sĩ nhi khoa, chuyên gia tâm lý trẻ em):
- Các cơn tantrum xảy ra quá thường xuyên, mỗi ngày nhiều lần.
- Cơn tantrum kéo dài rất lâu (hơn 15-20 phút).
- Bé tự làm đau bản thân hoặc làm đau người khác trong cơn tantrum.
- Bé có hành vi phá hoại (đập vỡ đồ đạc) thường xuyên.
- Bé nín thở, co giật hoặc ngất xỉu trong cơn tantrum (mặc dù một số trường hợp nín thở cũng là phản xạ tự nhiên, nhưng cần được bác sĩ kiểm tra).
- Mẹ cảm thấy mình không thể đối phó được nữa, cảm thấy quá tải, mệt mỏi, hoặc có xu hướng dùng bạo lực với con.
- Tantrum ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống gia đình, việc hòa nhập của bé với bạn bè hoặc trường học.
- Kèm theo tantrum là các vấn đề về giấc ngủ, ăn uống, hoặc các hành vi đáng lo ngại khác.
Đừng ngại tìm kiếm sự hỗ trợ mẹ nhé! Các chuyên gia có thể giúp mẹ hiểu rõ hơn về tình trạng của bé và đưa ra những phương pháp hỗ trợ phù hợp.
[IMAGE: Hình ảnh một người mẹ đang nói chuyện điện thoại với vẻ mặt nhẹ nhõm, hoặc mẹ đang tham khảo ý kiến chuyên gia.]
Mô tả ảnh: Tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia là điều cần thiết khi mẹ cảm thấy quá sức.
Lời kết
Hành trình làm mẹ là một cuộc phiêu lưu đầy cung bậc cảm xúc, có cả những khoảnh khắc ngọt ngào và những "cơn bão" bất ngờ. Tantrum ở trẻ là một giai đoạn phát triển tự nhiên, đòi hỏi sự kiên nhẫn, thấu hiểu và tình yêu thương vô điều kiện từ mẹ.
Bằng cách giữ bình tĩnh, thấu hiểu cảm xúc của con, đặt ranh giới nhẹ nhàng và dạy con những kỹ năng mới, mẹ đang giúp bé học cách đối phó với thế giới cảm xúc rộng lớn bên trong mình. Hãy nhớ rằng, mẹ không đơn độc. Cici Baby luôn ở đây, sẵn sàng đồng hành và chia sẻ cùng mẹ.
Nếu mẹ cần tìm kiếm những sản phẩm giúp hỗ trợ bé phát triển toàn diện, từ dinh dưỡng, giấc ngủ đến đồ dùng an toàn, hãy để Cibibaby là người bạn đồng hành đáng tin cậy. Chúng tôi hiểu mẹ, yêu bé và cam kết mang đến cho mẹ sự an tâm chọn lựa.
Để tìm hiểu thêm về các sản phẩm chất lượng cho mẹ và bé, mẹ hãy truy cập website Cibibaby hoặc liên hệ ngay để được tư vấn nhé!